Θέματα τεκμηρίων που προβληματίζουν τον Φορολογούμενο κατά την συμπλήρωση του εντύπου Ε1
Της Παναγιώτας Μακαρίου-Tax Consultant της Grant Thornton
Αρκετά συχνά διαπιστώνονται προβλήματα κατά την συμπλήρωση του εντύπου φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων Ε1. Τα κυριότερα ζητήματα που προβληματίζουν σχετίζονται με την συμπλήρωση του πίνακα 5 που αφορά τον προσδιορισμό της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης.
Προκειμένου λοιπόν να διευκολύνουμε την διαδικασία συμπλήρωσης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, αναφέρουμε ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις που δημιουργούν προβληματισμούς.
Τεκμήριο Κατοικίας
Είναι γνωστό ότι για τον προσδιορισμό της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης του φορολογουμένου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν λαμβάνονται υπόψη το ετήσιο τεκμαρτό μίσθωμα για ιδιοκατοικούμενη ή εκμισθωμένη κύρια κατοικία άνω των 200 τ.μ. (κωδικοί 206 - 217), και το τεκμαρτό μίσθωμα δευτερεύουσας κατοικίας άνω των 150 τ.μ. (κωδικοί 208 - 708). Επίσης λαμβάνεται υπόψη η δαπάνη που καταβλήθηκε για αγορά, χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτου (κωδικοί 735 - 736) και η δαπάνη ανέγερσης οικοδομών ή κατασκευής δεξαμενών κολύμβησης (κωδικοί 737 - 738).
Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις απαλλαγών ορισμένων κατηγοριών κατοικιών. Ξεκινώντας λοιπόν από την πρώτη κατοικία αναφέρουμε τα ακόλουθα:
«H δαπάνη απόκτησης πρώτης κατοικίας, απαλλάσσεται από το τεκμήριο εφόσον αναφέρεται στο συμβόλαιο η απόκτηση δικαιώματος πλήρους κυριότητας επί του ακινήτου, ανεξάρτητα αν αυτή είναι ακέραιη ή ποσοστό εξ αδιαιρέτου.
«Η απαλλαγή από το τεκμήριο της πρώτης κατοικίας παρέχεται μόνο για το οίκημα και όχι για την δαπάνη αγοράς του οικοπέδου εντός του οποίου βρίσκεται η κατοικία.
«Η ύπαρξη ιδιοκτησίας οικοπέδου, αγρού, καταστήματος ή δικαιώματος ανέγερσης ορόφου, δεν εμποδίζει την παροχή απαλλαγής από το τεκμήριο λόγω αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας.
«Απαλλαγή από το τεκμήριο δευτερεύουσας κατοικίας παρέχεται και όταν ο φορολογούμενος έχει στην κατοχή του 2 δευτερεύουσες κατοικίες (π.χ. 90τ.μ. και 80τ.μ.) και όταν η δεύτερη έχει αποκτηθεί από κληρονομιά και βρίσκεται σε πόλη με πληθυσμό κάτω από 5.000 κατοίκους, καθώς, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι αθροιστικά η συνολική τους επιφάνεια υπερβαίνει τα 150 τ.μ. παρέχεται πλήρης απαλλαγή και για τις δύο.
Εκτός της πλήρους απαλλαγής από το τεκμήριο κατοικίας, υπάρχει και δυνατότητα μείωσης της τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης με προϋποθέσεις.
«Όταν ο φορολογούμενος έχει αποκτήσει οικόπεδο από κληρονομιά το οποίο εν συνεχεία έδωσε αντιπαροχή και απέκτησε διαμέρισμα που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, δικαιούται μείωση κατά 50% του τεκμηρίου δαπάνης για την συγκεκριμένη κατοικία.
«H τεκμαρτή δαπάνη δευτερεύουσας κατοικίας που κληρονομήθηκε αλλά μόνο κατά το ήμισυ δεν μειώνεται καθώς τη μείωση δικαιούται μόνο ο κάτοχος της κληρονομητέας κατοικίας που έχει το 100% της πλήρους κυριότητας.
«Όταν ο φορολογούμενος ανεγείρει κατοικία με χρήματα που έχει αποκτήσει από άτυπη δωρεά του γονέα του δεν δικαιούται μείωση 50% της τεκμαρτής δαπάνης.
«Δικαίωμα μείωσης του τεκμαρτού μισθώματος της κατοικίας με ποσοστό 50% έχουν και όσοι απέκτησαν πλήρη κυριότητα σε ακίνητο λόγω δωρεάς, γονικής παροχής ή όσοι συνταξιούχοι απέκτησαν το ακίνητο από επαχθή αιτία πριν τη συνταξιοδότησή τους.
Τεκμήριο Ε.Ι.Χ.
Στο υπολογισμό της τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης λαμβάνεται υπόψη και η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και κυκλοφορίας επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης με βάσει την παλαιότητα του οχήματος και τους φορολογήσιμους ίππους (κωδικοί 851- 858), καθώς και η δαπάνη αγοράς ή χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων.
Αναφορικά με τον υπολογισμό του τεκμηρίου που προκύπτει από Ε.Ι.Χ. μπορούμε να επισημάνουμε τις ακόλουθες ειδικές περιπτώσεις.
«Η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη που αντιστοιχεί στο χρόνο χρησιμοποίησης μισθωμένου Ε.Ι.Χ. βαρύνει τον μισθωτή. Για το χρονικό διάστημα όμως που δεν υπάρχει ενοικίαση ή χρηματοδοτική μίσθωση η τεκμαρτή δαπάνη βαρύνει τον εκμισθωτή.
«Όταν τα ομόρρυθμα μέλη Ο.Ε. και Ε.Ε είναι νομικά πρόσωπα, η τεκμαρτή δαπάνη που προκύπτει με βάση τα Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα που έχουν στην κατοχή τους οι Ο.Ε. και Ε.Ε. θεωρείται ότι βαρύνει τα φυσικά πρόσωπα που μετέχουν στα νομικά πρόσωπα τα οποία είναι ομόρρυθμα μέλη.
«Οι υπόχρεοι για την δήλωση των τεκμηρίων που αφορούν Ε.Ι.Χ. τα οποία κατέχει Α.Ε. πρέπει να συντάσσουν κατάσταση όπου θα αναγράφουν τα αυτοκίνητα της κάθε εταιρείας για τις οποίες είναι υπόχρεοι και εκτός των στοιχείων που αναφέρονται στην δήλωση εισοδήματος, θα γράφουν τον αριθμό των προσώπων που είναι εντεταλμένοι, διευθύνοντες σύμβουλοι, διοικητές Α.Ε. και πρόεδροι Δ.Σ.
«Από το τεκμήριο αυτοκινήτων εξαιρούνται: τα αλλοδαπά Ν.Π.Δ.Δ., τα φιλανθρωπικά σωματεία, τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τα αθλητικά σωματεία.
«Για αυτοκίνητα με ξένους αριθμούς κυκλοφορίας που κυκλοφορούν στην Ελλάδα δεν υπολογίζεται χρόνος παλαιότητας για το όχημα και κατά συνέπεια δεν παρέχεται μείωση της τεκμαρτής δαπάνης.
«Το τεκμήριο που αφορά την ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και κυκλοφορίας δίτροχων και τρίτροχων οχημάτων από 1/1/2003 έχει καταργηθεί.
Τεκμήριο Σκαφών αναψυχής
Για τον υπολογισμό του τεκμηρίου που προκύπτει από την κατοχή σκαφών αναψυχής χρησιμοποιούνται οι κωδικοί 713 - 732 του πίνακα 5 του Ε1. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε τα ακόλουθα.
«Το τεκμήριο του σκάφους αναψυχής ισχύει ανεξάρτητα από την χώρα στην οποία έχει νηολογηθεί.
«Για τα μηχανοκίνητα σκάφη ερασιτεχνικής αλιείας, όπως προκύπτει από τον χαρακτηρισμό της άδειας του λιμεναρχείου, πρέπει να υπολογισθεί τεκμαρτή δαπάνη.
«Τα jet ski θεωρούνται μηχανοκίνητα σκάφη και υπάγονται στα σκάφη αναψυχής χωρίς χώρους ενδιαίτησης. Συνεπώς, ισχύει και για αυτά το τεκμήριο.
«Για τα ναυταθλητικά σκάφη παρέχεται μείωση της τεκμαρτής δαπάνης κατά 50% εφόσον υπάρχει βεβαίωση που έχει χορηγηθεί από την Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία.
Τεκμήριο Αεροσκαφών
Εκτός των προαναφερθέντων, στον υπολογισμό της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης για τον φορολογούμενο, λαμβάνεται υπόψη και η τεκμαρτή δαπάνη επισκευής και συντήρησης αεροσκαφών (κωδικοί 715 - 716). Στο σημείο αυτό, αξίζει να τονισθούν τα εξής.
«Από 1/1/2003 δεν εφαρμόζεται το τεκμήριο για ανεμόπτερα.
«Ο υπολογισμός τεκμαρτής δαπάνης ισχύει και για το πειραματικό - ερασιτεχνικό αεροσκάφος.
«Αεροσκάφος το οποίο είναι ακινητοποιημένο λόγω έλλειψης πιστοποιητικού αξιοπλοΐας δεν έχει τεκμήριο διαβίωσης.
Ποσά που μειώνουν την ετήσια τεκμαρτή δαπάνη
Οι φορολογούμενοι προκειμένου να μειώσουν τη διαφορά μεταξύ του συνολικού εισοδήματος και της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης μπορούν να επικαλεσθούν ορισμένες πηγές εσόδων, συμπληρώνοντας την αντίστοιχη ένδειξη και ποσό στον Πίνακα 6 του εντύπου της δηλώσεως Ε1. Οι κυριότερες πηγές εσόδων που μπορούν να επικαλεστούν οι φορολογούμενοι είναι οι ακόλουθες:
«Πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν στο ίδιο οικονομικό έτος και απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται κατ' ειδικό τρόπο. Τέτοια εισοδήματα ενδεικτικά είναι οι τόκοι καταθέσεων τραπεζών, τόκοι έντοκων γραμματίων του Δημοσίου, εισοδήματα από πράξεις Repos, αμοιβές και μισθοί μελών Δ.Σ. Α.Ε., μερίσματα από ημεδαπές Α.Ε.
«Τα κέρδη αμοιβαίων κεφαλαίων και η πρόσθετη αξία από την εξαγορά των μεριδίων σε τιμή ανώτερη της τιμής κτήσης.
«Ποσά που αποκτήθηκαν από τον φορολογούμενο και δεν θεωρούνται εισόδημα. Τέτοιου είδους ποσά είναι εκείνα που λαμβάνονται από μετόχους κατά την διάλυση Α.Ε. και είναι μικρότερα του εισφερθέντος κεφαλαίου και κέρδη από τη συμμετοχή στα παιχνίδια του Ο.Π.Α.Π.
«Χρηματικά ποσά από διάθεση περιουσιακών στοιχείων.
«Εισαγωγή συναλλάγματος από το εξωτερικό. Για να ληφθεί υπόψη η εισαγωγή ελεύθερου συναλλάγματος προς κάλυψη τεκμηρίων απαιτείται να δικαιολογείται η απόκτησή του στην αλλοδαπή.
«Τα ποσά που προέρχονται από δάνεια στο φορολογούμενο, τη σύζυγό του και τα προστατευόμενα μέλη αυτού λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη τεκμηρίων εφόσον έχουν ληφθεί πριν από την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης.
«Οι πραγματικές δωρεές και γονικές παροχές καλύπτουν τη διαφορά της δαπάνης εφόσον η σχετική δήλωση δωρεάς ή γονικής παροχής υποβληθεί μέχρι τέλους του έτους που έγινε η δαπάνη.
«Κάλυψη τεκμηρίων με ανάλωση κεφαλαίων προηγούμενων χρήσεων. Κατά τον προσδιορισμό του προς ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών, από το συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου αφαιρούνται οι δαπάνες διαβίωσης.
